MİZAÇ ; Kişinin doğuştan (congenital) getirdiği, kendine özgü temel özellikleri olan, özü itibariyle değişmeyen ve bireyin; duygu, zihin ve davranışlarının temelinde yatan yapısal çekirdeğidir. Mizaç, kişilik ve karakteri şekillendiren “yapısal işlem çekirdeğidir.” ve;
• Yaşam boyu değişmeyen,
• Temel motivasyon,
• Temel arayış ve algıyı belirleyen,
• Yapısal bir çekirdektir.
Bütün çevre şartları (eğitim, kültür, ebeveyn tutumları, yaşanılan olaylar vs.) bu mizaç yapısı tarafından algılanır, değerlendirilir, yorumlanır ve işlenir. Aynı çevre şartların muhatap olduğumuz halde, bunları farklı algılayıp değerlendirmemizin nedeni; işte bu farklı “algı ve işlem çekirdekleri” dir.
KİŞİLİK ; üzerinde etkide bulunamadığımız, cinsiyet, yaş, zeka, genetik yapı, biyolojik vb. ile; üzerinde belirli oranda etkide bulunabildiğimiz, aile, eğitim, kültür, yaşanılan olaylar, inanç vb. etkenlerin mizaç ile etkileşmesi sonucu kişilik oluşur.
Kişilik; mizaç çekirdeğinin
Duyumsal, hareketsel (fiziksel ihtiyaçları karşılama, bedeni koruma, davranış, eylem, hareket tarzı),
Duygusal (sevgi – nefret, ilgi – ilgi duymama, neşe -üzüntü),
Bilişsel (gözlem, veri toplama, muhakeme, düşünme) kanallarla kendini ortaya koyma tarzının bütünüdür.
Kişilik yapısının şekillenmesinde, hem mizaç yapısı hem de mizaca etki eden etkenler önemlidir. Dış etkenler, mizacın yapısı ve bu yapıyı oluşturan özellikler temelinde etkileşirler. Herhangi bir iç – dış etken ya da olay, mizaçtan tamamen bağımsız bir sonuç oluşturamaz. Etkenlerin mizaç yapılarına etkileri göz ardı edilerek, herhangi bir olayın ya da yaşantının bireyde (sağlıklı – normal – sağlıksız) nasıl bir kişilik görünümüne yol açacağı kestirilemez.
KARAKTER ; “kişilik özelliklerinin” iyice şekillenmiş, belirginlik, yerleşiklik ve süreklilik kazanmış, kararlı olan kısımları karakteri oluşturur. Değişime oldukça dirençli olan bu zihin, duygu ve davranış nitelikleri, tekrarlanmaları, kararlılık kazanmaları ve onaylanmaları ölçüsünde kişide kendini karakter olarak gösterir ve devam ettirir.
Özetle;
• Kişinin mizaç tipi doğuştan olup değişmez.
• Kişilik ise dinamiktir ve hayat boyu kendi yelpazesinin sınırları içinde değişebilir.
• Mizaç yapısının etkileştiği içsel ve dışlar şartlar hiç kimse için aynı olamayacağından her bireyin kişiliği son tahlilde birbirinden farklıdır, dolayısıyla biriciktir.
• Hiçbirimiz diğerimizden üstün değiliz; ancak farklıyız.
• Muhatabımızı kendimize benzetmeye çalıştığımızda veya bizim gibi olmasını istediğimizde bu, onun farklılığını görmezden geldiğimiz veya göremediğimiz anlamına gelir. Üstelik onu kendimize göre değerlendirdiğimizde hem yanlış bir karşılaştırma yapmış olur hem de ona haksızlık etmiş oluruz.
İlgili sorular:
- Mizaç karakter demek mi?
- Mizaç özelliklerimiz nelerdir?
- Mizaç nedir örnekleri?
- Kişilik ve karakter ne demek?
- Kişilik nedir kısa?
- Karakter neleri kapsar?
- İnsanın mizacı ne demek?
- Psikolojide mizaç ne demek?
- Ibni Sînâ ya göre mizaç nedir?
- Mizaç tipleri nelerdir?
- Melodik mizaç ne demek?
- Kaç çeşit mizaç vardır?
- Hangi mizaca sahip olduğumuzu nasıl anlarız?
- Mizaç bakmak ne demek?
- Mizaç nasıl oluşur?
- 5 faktör kişilik özellikleri nedir?
- Kişilikler nelerdir?
- Karakter nedir ve nasıl oluşur?