Enneagram, bir bireyin temel kişilik tipini belirleyen bir sistemdir ve genellikle kişinin ömür boyu sabit kalan temel mizaç tipini ifade eder. Ancak Enneagram, mizaç tiplerinin stresli veya rahat durumlara tepkilerini de ele alarak dinamik bir yaklaşım sunar. Bu durumlar altında, bireyin davranışları bir süreliğine farklılık gösterebilir.
Örneğin, Enneagram’da belirli bir tipin stres altında veya zorlayıcı durumlarda ortaya çıkardığı davranışlar vardır. Bireyler, bu durumlar altında diğer Enneagram tiplerine benzeyen davranışlar sergileyebilir. Ancak bu durumlar genellikle geçicidir ve kişinin temel mizaç tipini değiştirmez.
Enneagram, bireylerin temel mizaç tiplerini tanımlayan bir sistem olup, bu tipler genellikle yaşam boyunca sabit kalır. Ancak Enneagram, her bir mizaç tipinin belirli koşullar altında gelişebileceğini kabul eder. Bu değişim ve gelişim genellikle bireyin kişisel gelişme çabaları, yaşam deneyimleri ve olgunlaşması ile ilişkilidir.
Enneagram, bireylerin stres altında veya sağlıklı bir şekilde geliştiklerinde farklı davranışlar sergileyebileceğini belirtir. Her mizaç tipi, stresli durumlarda veya sağlıklı bir gelişim sürecinde olduğunda kendi mizaç tiplerinin rotalarına doğru esner ve o mizaç tipinin belli özelliklerini sergiler. Temel mizaç arayışlarını gerçekleştiremediği durumlarda ‘stres rotasını’, arayışlarını gerçekleştirdiğini hissettiği durumlarda ‘rahat rotasını’ deneyimler. Her mizaç tipi için belli bir stres hattı vardır. Örneğin Mizaç 1’in stres hattı Mizaç 4’tür. Mizaç 4’ün stres hattı Mizaç 2’dir. Diğer mizaçlar için de stres hatları şu şekildedir: 1-4-2-8-5-7-1 / 3-9-6-3 Özetle; Mizaç 1 stres hattına gittiğinde Mizaç 4’ün olumsuz özelliklerini ; Mizaç 2 stres hattına gittiğinde Mizaç 8’in olumsuz özelliklerini; Mizaç 3 stres hattına gittiğinde Mizaç 9’ un olumsuz özelliklerini; Mizaç 4 stres hattına gittiğinde Mizaç 2’nin olumsuz özelliklerini; Mizaç 5 stres hattına gittiğinde Mizaç 7’in olumsuz özelliklerini; Mizaç 6 stres hattına gittiğinde Mizaç 3’ün olumsuz özelliklerini; Mizaç 7 stres hattına gittiğinde Mizaç 1’in olumsuz özelliklerini; Mizaç 8 stres hattına gittiğinde Mizaç 5’in olumsuz özelliklerini; Mizaç 9 stres hattına gittiğinde Mizaç 6’nın olumsuz özelliklerini gösterir.
Her mizaç tipi için aynı şekilde belli bir rahat hattı vardır. Ve bu hat stres hattının tam tersi şeklinde çalışır. Yani Mizaç 1’in stres hattı Mizaç 4’tür; Mizaç 4’dün rahat hattı Mizaç 1’dir. Bununla birlikte mizaçların rahat hatları şu şekildedir; 1-7-5-8-2-4-1 / 3-6-9-3 Özetle; Mizaç 1 rahatladığında Mizaç 7’nin olumlu özelliklerini ; Mizaç 2 rahatladığında Mizaç 4’ün olumlu özelliklerini; Mizaç 3 rahatladığında Mizaç 6’nın olumlu özelliklerini; Mizaç 4 rahatladığında Mizaç 1’nin olumlu özelliklerini; Mizaç 5 rahatladığında Mizaç 8’in olumlu özelliklerini; Mizaç 6 rahatladığında Mizaç 9’nin olumlu özelliklerini; Mizaç 7 rahatladığında Mizaç 5’in olumlu özelliklerini; Mizaç 8 rahatladığında Mizaç 2’nin olumlu özelliklerini; Mizaç 9 rahatladığında Mizaç 3’ün olumlu özelliklerini gösterir.
Bu geçici değişimler, bireyin mizaç tipinin temel özelliklerinden sapmasını içerir ve genellikle geçici bir durumdur. Ancak Enneagram, bu geçici değişimlerin bireylerin daha geniş bir duygu yelpazesi geliştirmelerine ve daha esnek bir davranış repertuarına sahip olmalarına yardımcı olabileceğini savunur. Bu esneme rotaları “rahat hattı”, “stres hattı” olarak isimlendirilir.
Özetle, Enneagram’daki mizaç tipi genellikle sabit kalır, ancak bireyin gelişimi ve yaşam deneyimleri doğrultusunda geçici değişimler gösterebilir.